1.1 Soorten keuringen/onderzoeken

Feitelijk zijn er twee soorten medische onderzoeken in drie vormen:

Verplichte medische onderzoeken

Aanstellingskeuring (AK)
Verplichte Medische Keuring tijdens dienstverband (VMK)

Niet verplicht medische onderzoeken

Preventief Medisch Onderzoek (PMO)

Verplichte medische onderzoeken
Een verplichte medische keuring is ieder medisch onderzoek van een werknemer tijdens zijn dienstverband of bij indiensttreding, dat is gebaseerd op een wettelijke verplichting of verplichting op basis van een cao waaraan een werknemer zich in opdracht van zijn werkgever dient te onderwerpen en dat niet wordt verricht in het kader van ziekteverzuimbegeleiding. Aan een verplichte medische keuring zijn rechtsgevolgen verbonden.

De twee genoemde vormen van verplichte medische onderzoeken, namelijk AK en VMK, kunnen dezelfde onderzoeken zijn, alleen het tijdstip van afnemen verschilt: bij indiensttreding (AK) of tijdens het dienstverband (VMK).

Sinds de Wet op de Medische Keuringen (1998) zijn verplichte medische onderzoeken alleen dan acceptabel indien bijzondere functie-eisen aanwezig zijn. Een bijzondere functie-eis is een functiekenmerk dat een verhoogd risico op aantasting van de gezondheid en/of veiligheid van de werknemer en/of van derden tot gevolg heeft.

Niet verplichte medische onderzoeken
Het niet verplichte PMO (“niet verplicht” conform wettelijke verplichtingen) dient door het waterschap periodiek aan alle werknemers aangeboden te worden. Werknemers zijn niet verplicht om dit te ondergaan. Aan een niet verplicht medisch onderzoek zijn geen rechtsgevolgen verbonden.

Toelichting verschil PMO met AK, VMK
Een Verplichte Medische Keuring (AK, VMK) is niet hetzelfde als een Preventief Medisch Onderzoek (PMO) maar kan daar wel deel van uitmaken. Het Preventief Medisch Onderzoek (PMO) kan zowel verplichte als vrijwillige onderzoeken omvatten. Bij een Preventief Medisch Onderzoek kan de bedrijfsarts aan meer aspecten van de gezondheid aandacht besteden dan bij een Verplichte Medische Keuring. Bij een Verplichte Medische Keuring mogen alleen die aspecten onderzocht die te maken hebben met de bijzondere functie-eisen of die op basis van wetgeving strikt noodzakelijk zijn.

Belangrijkste verschillen PMO met Verplichte Medische Keuringen (AK, VMK):

De inhoud van een Preventief Medisch Onderzoek wordt vastgesteld in overleg met de bedrijfsarts en ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging.
Werknemers zijn niet verplicht aan het Preventief Medisch Onderzoek deel te nemen en werkgever ontvangt geen uitslag tenzij de werknemer daarvoor uitdrukkelijk toestemming geeft.
De inhoud van een Verplichte Medische Keuring is niet vrij. Werknemers dienen hieraan deel te nemen en de werkgever krijgt wel een uitslag.

Toelichting verschil Aanstellingskeuring (AK) met Verplichte Medische Keuring (VMK)

Een aanstellingskeuring (AK) kan verplicht zijn gesteld en vindt dan plaats voordat een dienstverband tot stand komt of wanneer een dienstverband wordt gewijzigd vanwege functieverandering of als het takenpakket substantieel zal worden gewijzigd.
Een Verplichte Medische Keuring vindt plaats tijdens het dienstverband.

Op de aanstellingskeuring (AK) is de Wet Medische Keuringen (WMK) van toepassing. Deze geldt niet voor Verplichte Medische Keuringen. Het Besluit aanstellingskeuringen vult de WMK op een aantal punten aan, onder meer met de voorwaarde, dat de werkgever er alles aan moet doen om de risico’s voor de gezondheid en de veiligheid bij de uitoefening van werkzaamheden in zijn bedrijf te verminderen. Specifieke verdiepende informatie kan gevonden worden in de Leidraad aanstellingskeuringen en de Leidraad verplicht medische keuringen tijdens dienstverband. Deze leidraden zijn vooral gericht op bedrijfsartsen en een wetenschappelijke verantwoorde aanpak.

In het kort
Verplicht: AK en VMK

Voor werknemers in bepaalde functies of van bepaalde (leeftijd)groepen
Aanwezigheid bijzondere functie-eisen
Voor indiensttreding (AK) of tijdens het dienstverband (VMK)
Werkgever krijgt inzichten in resultaten
Mogelijk rechtsgevolgen
Opzet door bedrijfsarts met input van werkgever en werknemersvertegenwoordiging
Uitvoering door bedrijfsarts

Vrijwillig: PMO

Voor alle werknemers
Werkgever krijgt inzicht in resultaten op groepsniveau, niet op individueel niveau van de werknemer (tenzij na individuele toestemming)
Geen rechtsgevolgen
Wordt eens in de 2 à 3 jaar uitgevoerd
Verschillende vormen
Opzet door bedrijfsarts met input van werkgever en werknemersvertegenwoordiging
Uitvoering door werkgever en bedrijfsarts

Leidraad Preventief Medisch Onderzoek van werkenden | NVAB, 2013