2.1 Wanneer een Aanstellingskeuring en waarom
De wetgever heeft in wetten opgenomen dat een medische keuring noodzakelijk is voor aanvang en/of gedurende de uitoefening van bepaalde functies. Doorgaans speelt de veiligheid van betrokkene en die van derden een belangrijke overweging bij het verplicht stellen van een medische keuring.
Wat is een aanstellingskeuring?
Een aanstellingskeuring is een onderzoek dat een bedrijfsarts op verzoek van de werkgever verricht als slot van een sollicitatieprocedure. Het onderzoek kan bestaan uit een vragenlijst, een gesprek en/of aanvullend lichamelijk of laboratoriumonderzoek. De bijzondere functie-eisen voor de vervulling van de functie dienen te zijn geformuleerd en vertaald in gezondheidscriteria. De specifieke deskundigheid van een bedrijfsarts is voor deze beoordeling noodzakelijk. De werkgever is verplicht om schriftelijk advies te vragen aan de bedrijfsarts of een keuring voor een bepaalde functie terecht is. Voor de keuring heeft de bedrijfsarts informatie over het werk en de arbeidsomstandigheden nodig. Hij moet op de hoogte zijn van de bijzondere functie-eisen. Hierover voert hij overleg met de werkgever. De werkgever brengt de risico’s van een functie of van werkzaamheden in kaart. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de checklist bijzondere functie-eisen uit de Leidraad Aanstellingskeuring, zie 2.2.
Wanneer een aanstellingskeuring?
Een aanstellingskeuring is alleen toegestaan als aan de functie bijzondere functie-eisen worden gesteld. Dat geldt voor functies waaraan risico’s zijn verbonden voor de gezondheid of veiligheid van de werknemer zelf of van anderen. Bij deze functies is het belangrijk te weten of iemand fit en gezond genoeg is. Een aanstellingskeuring mag alleen aan het einde van een sollicitatieprocedure plaatsvinden. Alle andere beoordelingen moeten zijn afgerond en de organisatie moet van plan zijn de kandidaat aan te nemen. Bepalen bijzondere functie-eisen en functies met aanstellingskeuring Een bedrijfsarts beoordeelt of er sprake is van bijzondere functie-eisen. Hij beoordeelt ook of deze een risico vormen voor de gezondheid of veiligheid van de werknemer of derden. Pas als de bedrijfsarts hier positief over adviseert, is een keuring rechtmatig. In een aantal wettelijke regelingen is bepaald waaruit een keuring moet bestaan. De bedrijfsarts zal hier bij de keuring rekening mee houden.
Na een positief advies moeten de volgende punten schriftelijk worden vastgelegd: de functie-eisen, het doel van de keuring, de specifieke gezondheidsvragen en de medische onderzoeken. Ook moet de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging instemming verlenen met het keuringsbeleid.
De Wet op de medische keuringen en het Besluit aanstellingskeuringen
Op 1 januari 1998 is de Wet op de medische keuringen (WMK) in werking getreden. De WMK bepaalt onder welke voorwaarden een keuring mag worden verricht en aan welke procedurevoorschriften de keuring moet voldoen. Voor de aanstellingskeuring worden deze vereisten aangevuld door het Besluit aanstellingskeuringen van 23 november 2001.
Het Besluit aanstellingskeuringen vult de WMK op een aantal punten aan, onder meer met de voorwaarde, dat de werkgever er alles aan moet doen om de risico’s voor de gezondheid en de veiligheid bij de uitoefening van werkzaamheden in zijn bedrijf te verminderen. De werkgever is verplicht om schriftelijk advies te vragen aan een gecertificeerde arbodienst over het voornemen om een aanstellingskeuring te doen verrichten. De werkgever vraagt dan advies over de bijzondere eisen van medische geschiktheid voor een bepaalde functie, over het doel en de inhoud van de keuring, en over de rechtmatigheid van de keuring.
Voorts bepaalt het Besluit aanstellingskeuringen dat de werkgever bij de werving vermeldt dat bij de betreffende functie een aanstellingskeuring moet worden verricht alvorens de geselecteerde sollicitant kan worden aangesteld. De WMK bepaalt dat de werkgever tijdig voor de aanvang van de keuring de geselecteerde sollicitant op begrijpelijke wijze schriftelijk informatie geeft over het doel, de vragen en de onderzoeken bij de aanstellingskeuring.
De sollicitant heeft het recht om de werkgever te vragen het advies van de arbodienst in te zien.
Ook is de werkgever verplicht om informatie te geven over de rechten van de sollicitant bij de keuring: het recht op herkeuring en het recht om een klacht over de aanstellingskeuring in te dienen bij de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen (CKA).
De werkgever zelf mag aan de sollicitant geen vragen stellen over de gezondheid of informatie inwinnen over ziekteverzuim in het verleden.
Leidraad Aanstellingskeuringen
Opgesteld om bedrijfsartsen en arbodiensten te helpen bij het uitvoeren van aanstellingskeuringen. De Leidraad is bedoeld om de keuringspraktijk af te stemmen op de wetgeving en de stand van de medische wetenschap. In de leidraad is een stappenplan opgenomen, aan de hand waarvan een bedrijfsarts de inhoud van een functie kan inventariseren en daarop de aanstellingskeuring kan afstemmen. Daarnaast bevat de leidraad een aantal praktische instrumenten die bij de keuring kunnen worden gebruikt, zoals: standaardformulieren voor de inventarisatie van de functie-eisen, informatie over wettelijke bepalingen.
Protocol Aanstellingskeuringen
Bij aanstellingskeuringen zijn in zijn algemeenheid drie 'partijen' betrokken: de keurende arts (de beroepsgroep), de keurling (vertegenwoordigers van werknemers en patiënten/consumentenorganisaties) en de werkgever (de werkgeversorganisaties). Deze partijen zijn ook betrokken geweest bij het opstellen van het protocol Aanstellingskeuringen.