2.2 Checklist bijzondere functie-eisen
Een aanstellingskeuring is alleen toegestaan als aan de functie bijzondere functie-eisen worden gesteld. Een bijzondere functie-eis is een functie-kenmerk dat een verhoogd risico op aantasting van de gezondheid en/of veiligheid van de werknemer en/of van derden tot gevolg heeft.
Hoe herkennen we mogelijke bijzondere functie-eisen?
Dit is het geval als het antwoord op de 4 vragen hieronder één of meer keer ‘ja’ is:
- Is het uit te voeren werk gevaarlijk voor de werknemer? (bijvoorbeeld bij ongevals- en/of letselrisico)
- Kan de werknemer gezondheidsklachten oplopen door de functie-eisen / taken in het werk? (Dit kunnen acute problemen of langere termijnproblemen zijn)
- Kan het niet goed uitvoeren van taken door de werknemer een risico voor de gezondheid of veiligheid van een collega of derden tot gevolg hebben?
- Zijn er geen passende maatregelen mogelijk ter voorkoming van 1-3?
Bij waterschappen zijn mogelijk functies waar bijzondere functie-eisen kunnen voorkomen die (mede) aanleiding kunnen geven om verplicht medisch onderzoek in te stellen bij aanstelling of tijdens het dienstverband . Het is aan het waterschap om vast te stellen bij welke functies dit het geval is.
Vaststellen bijzondere functie-eisen
Bij het vaststellen van (bijzondere) functie-eisen wordt gekeken naar:
- Wat is de arbeidsinhoud: aard, duur, frequentie en intensiteit van activiteiten / welke risico’s zijn er voor gezondheid, veiligheid?
- Wat zijn de belastingverschijnselen, gezondheidseffecten en daarmee samenhangende veiligheidsrisico’s?
- Zijn er haalbare maatregelen om overschrijding van normen op het gebied van veiligheid en/of impact op de gezondheid te voorkomen?
De Leidraad Aanstellingskeuringen beschrijft criteria voor in totaal 19 mogelijke bijzondere functie-eisen. Aan de vorm van belasting wordt de norm toegevoegd die wordt gehanteerd om de toelaatbare (maximale) belasting aan te geven. Indien de feitelijke belasting de norm overschrijdt is er mogelijk sprake van een bijzondere functie-eis. De norm geeft de waarde aan waarbij het merendeel van de werknemers dit item kan uitvoeren zonder gevaar voor de eigen gezondheid / veiligheid en/of die van derden. Bijzonder duidt aan dat er een meer dan normale belasting is op het betreffende item. Niet voor alle items is een eenduidig te interpreteren norm vastgesteld. Onderstaande tabel geeft inzicht wanneer sprake kan zijn van een bijzonder functie-eis.
De bijzondere functie-eisen zijn van toepassing voor zowel de AK als de VMK.
Functies binnen de waterschappen met mogelijke bijzondere functie-eisen
Er bestaan binnen waterschappen mogelijk functies waar bijzondere functie-eisen voorkomen die aanleiding kunnen geven voor Verplichte Medische Keuringen, bij aanstelling (AK) of tijdens het dienstverband (VMK). Waterschappen dienen zelf vast te stellen bij welke functies sprake is van bijzondere functie-eisen.
Tabel 1, Tabel 2 en Tabel 3 zijn hierbij een hulpmiddel en geven een overzicht van functies en mogelijk bijzondere functie-eisen waar verplicht medisch onderzoek mogelijk aan de orde is.
De lijst met bijzondere functie-eisen en criteria (Tabel 1) is indicatief bij het vaststellen of dit geldt voor een bepaalde functie. Deze lijst (Tabel 1), zoals opgenomen in de Leidraad Aanstellingskeuringen (2005) (bron: [1]) en Leidraad Verplichte Medische Keuringen (2007) (bron: [2]), is niet volledig en ook niet te beschouwen als norm. Er kunnen verschillen zijn tussen hetzelfde type functie bij de verschillende waterschappen. Voorbeelden zijn: cultuurtechnische medewerkers die wel/niet werken met een maaiboot of medewerkers die in besloten ruimtes werken wel of niet met perslucht. Het kan zijn dat er functie-eisen in staan die niet relevant zijn voor een bepaalde functie. Andersom kan het ook zijn dat een bijzondere functie-eis nog niet in de lijst staan. Het is de verantwoordelijkheid van het waterschap zelf om na te gaan of de lijst voor hen compleet is en wat vervolgens relevant is.
Er is in 2017 een inventarisatie gedaan door de Unie van Waterschappen (bron: [17]). Hierbij is een uitgebreidere lijst van bijzondere functie-eisen opgesteld op basis van interviews met arbo en HR professionals binnen de waterschappen (Tabel 3). Hiernaar wordt gerefereerd in de lijst van te onderscheiden functies (Tabel 2). Let op: de nummering van de mogelijk bijzondere functie-eisen van 2017 (Tabel 3) komt niet overeen met de algemeen geldende lijst van bijzondere functie-eisen in de Leidraad Aanstellingskeuringen (2005) en Leidraad Verplichte Medische Keuringen (2007) (Tabel 1).
Bedenk hierbij dat in de cao nog vaak gesproken wordt van ‘functies’. Mogelijk wordt in de toekomst niet op functie maar op rol en/of taakniveau gekeurd.
In de Leidraad aanstellingskeuringen (2005), (pagina 45 t/m 78) is, voor de lijst van 19 bijzondere functie-eisen (Tabel 1), per bijzondere functie-eis informatie te vinden over:
- Criteria bijzondere functie-eis
- Potentiële gezondheids- en/of veiligheidsrisico’s
- Potentiële maatregelen voor reductie van gezondheids- en/of veiligheidsrisico’s van bijzondere functie-eis
- Bijzondere belastbaarheidseisen
- Onderzoeksvragen
- Onderzoeksmethoden
Formulier voor de inventarisatie van de functie-eisen (Leidraad AK 2005)
Het Formulier inventarisatie functie-eisen is een hulpmiddel om bijzondere functie-eisen voor de aanstellingskeuring in kaart te brengen. Leidraad aanstellingskeuringen (2005) pagina 40 t/m 43). De arbodienst dient het formulier aan de werkgever te sturen, tezamen met de instructie bij het formulier.
Een elektronische versie van de tekst kan worden gedownload via de website van NVAB-online. Wees alert: dit formulier gaat alleen in op de 19 bijzondere functie-eisen.